(1) ข้าว-ฝน-เตย เป็นใคร??
ศุภกร หรือ ข้าว, อลิสา หรือ ฝน และ ชมพูนุท หรือ เตย ทั้งสามคนมีจุดร่วมกันคือเป็นนักกิจกรรมในกลุ่ม “ราษฎรใต้” ศึกษาที่มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ (ม.อ.) และเป็นสายกิจกรรม ร่วมกิจกรรมต่างๆ ในรั้วมหา’ลัย แต่พื้นเพและความสนใจบางเรื่องของทั้งสามคนก็แตกต่างกัน
ข้าว นิยามตัวเองในอดีตว่าเป็นผู้เพิกเฉยต่อการเมืองและไม่ชอบเรื่องการเมืองมาตั้งแต่เด็ก เนื่องจากเติบโตมาในครอบครัวที่มีพ่อเป็นแนวร่วมกลุ่มพันธมิตรฯ ต่อมาเมื่อเรียนที่คณะเศรษฐศาสตร์ การเรียนเรื่องเศรษฐกิจ นโยบาย ภาษี ประกอบกับการร่วมกิจกรรมของมหา’ลัย ออกค่ายอาสา ก็ค่อยๆ หล่อหลอมให้ข้าวสนใจการเมืองมากขึ้น และเริ่มมีบทบาทมากขึ้น ได้จับไมค์ปราศรัยชุมนุมที่พื้นที่รั้วมหา’ลัย หลังเกิดเหตุการณ์ยุบพรรคอนาคตใหม่
ส่วนฝน เริ่มทำกิจกรรมเคลื่อนไหวประเด็นในภาคใต้มาตั้งแต่อยู่มัธยมศึกษาปีที่ 5 อายุ 17 ปี ด้วยความที่เติบโตมากับท้องทะเลและเรียนโรงเรียนที่ติดอยู่กับชายหาด จึงเห็นปัญหาการกัดเซาะชายฝั่ง และเริ่มทำกิจกรรมเคลื่อนไหวเรื่องนี้ ต่อมาเมื่อศึกษาในคณะนิติศาสตร์ ฝนก็ขยับมาทำกิจกรรมเรื่องสิทธิชุมชน ประเด็นความขัดแย้งระหว่างชาวบ้านที่ต้องการปกป้องทรัพยากรทางธรรมชาติของชุมชนกับโครงการพัฒนาขนาดใหญ่ของรัฐ และตั้งกลุ่มนักกฎหมายอาสาเพื่อสิทธิมนุษยชนภาคใต้ หรือ Law Long Beach ขึ้นมา
ขณะที่เตย มีจุดร่วมกับข้าวตรงที่ครอบครัวมีแนวคิดทางการเมืองทำนองเดียวกัน เตยมองว่าตัวเองค่อนข้างมีความสนใจทางการเมืองเพียงแต่มีความคิดอยู่ในกรอบ เมื่อเข้ามหา’ลัย เตยทำกิจกรรมหลายอย่าง เช่น เป็นครูอาสา สมัครเข้าชมรม ช่วยงานในสโมสรนิสิต ทำให้เตยได้ทำงานเพื่อสังคม พูดคุยถึงประเด็นการเมือง และเริ่มตื่นรู้ทางความคิด และอีกหัวโขนหนึ่ง เตยก็เป็นสมาชิกกลุ่ม “เฟมินิสต์ปลดแอกภาคใต้” หรือเรียกสั้นๆ ว่า เฟมฯ ใต้ ทำงานเรื่องความเท่าเทียมทางเพศ และให้ความรู้เกี่ยวกับการดูแลสภาพจิตใจแก่กลุ่มนักกิจกรรมในภาคใต้รวมถึงบุคคลทั่วไปที่สนใจ
(2) ทำไมทั้งสามจึงถูกตั้งข้อหา ม.112 ??
เรื่องราวของคดีเริ่มต้นขึ้นเมื่อปลายเดือนพฤศจิกายน 2563 มีคนกลุ่มหนึ่งนำเลเซอร์ไปฉายข้อความตามสถานที่ต่างๆ ในจังหวัดพัทลุง เช่น คิดถึงยอด SCB ใจจะขาด” “เผด็จการจงพินาศ เป็ดก้าบ ก้าบ จงเจริญ” โดยเหตุเกิดไม่กี่วันก่อนที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 10 จะเสด็จพระราชดำเนินไปทรงประกอบพิธีเปิดศาลหลักเมืองจังหวัดพัทลุง
o กรณีของข้าว
เวลาผ่านไปร่วมปี 23 พฤศจิกายน 2564 ข้าวเดินทางไปฉีดวัคซีนโควิด-19 ที่โรงพยาบาลสงขลานครินทร์ ซึ่งอยู่ภายในพื้นที่ม.อ. แต่หลังข้าวฉีดวัคซีนเสร็จ จู่ๆ ก็มีเจ้าหน้าที่ตำรวจ 3-4 นายมารุมล้อมและแสดงหมายจับ โดยที่ข้าวไม่เคยได้รับหมายเรียกผู้ต้องหามาก่อนเลย หลังจากนั้น ตำรวจก็นำตัวข้าวไปยังสภ.เมืองพัทลุง ข้าวถูกคุมตัวเข้าห้องขังของสภ. หนึ่งคืน เนื่องจากพนักงานสอบสวนเจ้าของสำนวนไม่อยู่
วันถัดมา 24 พฤศจิกายน 2564 พ.ต.ท.นพรัตน์ แก้วใจ พนักงานสอบสวน ก็แจ้งข้อกล่าวหากับข้าวสามข้อหา ได้แก่ 1) ความผิดฐานหมิ่นประมาทพระมหากษัตริย์ฯ ตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 112 2) ความผิดความผิดฐานยุยงปลุกปั่น ตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 116 3) ความผิดฐานนำข้อมูลคอมพิวเตอร์อันเป็นความผิดเกี่ยวกับความมั่นคงฯ เข้าสู่ระบบคอมพิวเตอร์ ตามพ.ร.บ.คอมพิวเตอร์ฯ มาตรา 14 (3)
พนักงานสอบสวนแจ้งว่า ข้าวและพวกขับขี่รถยนต์ไปถ่ายรูปสถานที่ต่างๆ ในจังหวัดพัทลุง จากนั้นได้ตัดต่อใส่ข้อความในภาพที่ถ่ายมา ก่อนจะนำไปโพสต์ในเฟซบุ๊กเพจ “พัทลุงปลดแอก” และเพจ “ประชาธิปไตยในด้ามขวาน” โดยที่ภาพและข้อความที่ตัดต่อเข้าข่ายเป็นการหมิ่นประมาทพระมหากษัตริย์และพระราชินี ข้าวให้การปฏิเสธข้อกล่าวหา และวันเดียวกันนั้นเอง พนักงานสอบสวน ยื่นคำร้องขอฝากขังข้าวต่อศาลจังหวัดพัทลุงผ่านทางระบบวิดีโอคอนเฟอเรนซ์ อ้างว่าต้องสอบพยานเพิ่มเติมอีกหกปาก และรอผลตรวจลายนิ้วมือผู้ต้องหา แต่ศาลอนุญาตให้ปล่อยตัวชั่วคราว ข้าวได้รับการประกันตัวช่วงเย็นวันเดียวกัน โดยใช้ตำแหน่งทางวิชาการของ สุทธิชัย งามชื่นสุวรรณ คณบดีคณะนิติศาสตร์ ม.อ. เป็นหลักประกัน
o กรณีของฝนและเตย
26 พฤศจิกายน 2564 หรือสองวันต่อมา ฝนและเตยเดินทางไปยังสภ.เมืองพัทลุงเพื่อรายงานตัวหลังทราบว่าถูกออกหมายจับ ทั้งคู่ต่างก็ไม่เคยได้รับหมายเรียกมาก่อนเหมือนกันกับข้าว โดยทั้งสองให้การปฏิเสธข้อกล่าวหา ด้านพนักงานสอบสวนก็ใช้สเต็ปเดียวกันกับกรณีข้าว ยื่นขอฝากขังทั้งคู่ต่อศาลจังหวัดพัทลุง แต่ฝนและเตยก็ได้ประกันตัวโดยมีตำแหน่งทางวิชาการของนักวิชาการจากม.อ.เป็นหลักประกัน
(3) เปิดแฟ้มคดี มีอะไร “ผิดปกติ” ในคดีนี้บ้าง?
นอกจากการจับกุมโดยไร้หมายเรียกแล้ว ในกระบวนการแจ้งข้อกล่าวหาก็ยังมีปัญหา จากคำบอกเล่าของฝน ตอนที่ไปรายงานตัวเองตำรวจแจ้งข้อกล่าวหาแล้วไม่ยอมให้สำเนาตัวจริงของบันทึกแจ้งข้อกล่าวหา ให้จดเอาเอง ทำให้ไม่รู้เลยว่าถ้าเอกสารอยู่ในมือตำรวจแล้วจะเปลี่ยนแปลงไปยังไงได้บ้าง
ฝนเล่าต่อว่า หลังจากนั้น ตำรวจก็นัดไปทำบันทึกข้อกล่าวหาใหม่ และแจ้งข้อกล่าวหาใหม่ จึงให้สำเนามา แต่ก็ยังไม่จบ มีหมายเรียกมาที่บ้านอีกเป็นครั้งที่สาม ให้ไปสถานีตำรวจอีกรอบเพื่อแก้ไขข้อความในบันทึกแจ้งข้อกล่าวหา เพราะตำรวจคิดว่าตัวเองลงวันที่ที่ฉายแสงเลเซอร์ผิด แล้วก็เปลี่ยนข้อกล่าวหาใหม่เป็นการร่วมกันถ่ายภาพและนำเข้าสู่ระบบคอมพิวเตอร์แทน
15 กุมภาพันธ์ 2565 อัยการยื่นฟ้องข้าว เตย ฝน ในความผิดตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 112 มาตรา 116 และพ.ร.บ.คอมพิวเตอร์ฯ มาตรา 14 (3) ต่อศาลจังหวัดพัทลุง
ในคำฟ้อง มีใจความว่า เมื่อวันที่ 24 – 25 พฤศจิกายน 2563 (ประมาณสามวันก่อนหน้าที่รัชกาลที่ 10 จะเสด็จพระราชดำเนินไปจังหวัดพัทลุง) จำเลยทั้งสามร่วมกันถ่ายรูปสถานที่ต่างๆ ทั้งอนุสรณ์สถาน พระบรมฉายาลักษณ์ของรัชกาลที่ 10 และพระราชินี ในท้องที่อำเภอเมืองพัทลุง นำไปตัดต่อกับข้อความที่จัดทำขึ้น ก่อนที่ภาพถ่ายที่ผ่านการตัดต่อรวมห้าภาพจะถูกโพสต์บนเฟซบุ๊กแฟนเพจ “พัทลุงปลดแอก” เช่น ข้อความว่า “คิดถึงยอด SCB ใจจะขาด” “เผด็จการจงพินาศ เป็ดก้าบ ก้าบ จงเจริญ”
นอกจากนั้นก็มีภาพอีก 15 ภาพ ที่ถูกตัดต่อด้วยข้อความต่างโพสต์ลงในเฟซบุ๊กแฟนเพจ ประชาธิปไตยในด้ามขวาน โดยข้อความที่ถูกนำไปตัดต่อประกอบภาพถ่าย เช่น ข้อความว่า “ก็เสียภาษีเหมือนกัน ทำไมถึงไม่มีรถไฟฟ้า ให้ดูที่บ้านเราบ้าง” “เราคือคนไทย เพราะเราถูกล่า อาณานิคม” “ประชาชน=เจ้าของประเทศ” “30 นี้เจอกันแบบเบิ้มๆ ที่หอนาฬิกาหาดใหญ่”
ในเหตุการณ์เดียวกันนี้มีผู้ต้องหาเยาวชนอีกคนหนึ่งด้วย คือ เบลล์ ซึ่งถูกแยกไปฟ้องที่ศาลเยาวชนและครอบครัวจังหวัดพัทลุงเป็นอีกคดีหนึ่ง
ทั้งสามคนยืนยันให้การปฏิเสธตลอดข้อกล่าวหา โดยคดีนี้ยังอยู่ในกระบวนการของศาล และยังคืบหน้าไปไม่มากนัก ศาลกำหนดวันนัดสืบพยานช่วงกลางปี 2566 ปลายทางของคดีจะเป็นอย่างไรต้องติดตามกันต่อไป